آتشكده آتشگاه

این اتشکده در غرب اصفهان كوهي به نام آتشگاه قرارگرفته  و بر فراز آن آتشگاهي از دوران ساسانيان به جاي مانده كه بعدها در دوران اسلامی نيز آثار ديگری به آن افزوده شد  و اين بنای تاریخی از خشت هاي بزرگ با ملاط خاك رس ساخته شده و پلان آن دايره میباشد ، در اين بخش تل بزرگی مثل كوه است و بر آن قلعه ای بنا شده و در آن آتشگاهی بوده كه ميگويند آتش آن از آتش های ازلی بوده و مافروخي مورخ قرن پنجم بنای آتشگاه را به مهر يزدان ملكی ازملوك طوايف ناحيه لنجان نسبت داده شده

 آتشگاه اصفهان در سال ۱۳۳۰ و با شماره ۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده شده است و این آتشکده تاریخی  یکی از سه اثر قدیمی به جا مانده از دوران باستان و از نظر بزرگی سومین اثر موجود در شهر اصفهان بوده و یکی از هفت آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی است.

در سال‌های دهه 50 این بنا مرمت اساسی شد و در اوایل دهه 60 به جهت جلوگیری از ایجاد صدمات و تخریب، درهای ورودی ساختمان‌های آن بسته و بطور کامل استتار شد.

تعاریف بزرگان از اتشکده: مسعودي در مروج الذهب ميگويد در اين محل بت خانه اي بوده كه گشتاسپ بعد از اينكه دين مجوس را برگزيد بر جاي بت خانه آتشگاهي بنا نمود. حمد الله مستوفي قزويني احداث اين آتشگاه را به بهمن فرزند افراسياب نسبت ميدهد. ابن خرداد در قرن سوم از اين آتشگاه نام برده و در قرن چهارم نيز ابن حقول در كتاب صوره الارض مينويسد :ماربين در مغرب اصفهان واقع است .

حمزه اصفهاني در كتاب اصفهان خود كه متاسفانه هم اكنون در دست نيست و ميتوان اشاراتی به آن را پيدا كرد:" اين كوه را كه اكنون آتشگاه خوانند از جمله بيوت عبادات بوده و در عهد طهمورث آن را مينودز خوانده و بتان نهاده بودندي بسيار، چنان كه از جمله شهرهاي مشرق آنجا آمدندي به حج كردن تا روزگار گشتاسف، و اسفنديار به فرمان پدر آنرا از بتان خالي كرد و آتشگاه كردو هم بر آن بماند ، تا شاه اسكندر آنرا خراب كرد، و چنان آورده اند كه طهمورث آنجا نهاده است"

اکثر مورخین اسلامی از جمله ابن خردادبه و حمداله مستوفی و ابن حوقل از این بنا نام اند و آن را آتشکده معرفی کرده  و دانشمندان خارجی نیز درباره آتشگاه پژوهش و بررسی نموده که از جمله آنها ماکسیم سیرو و آندره گدار فرانسوی میباشند.

علاوه بر آتشگاه در شمال و شمال شرقي كوه آثار اتاقهايي مشهود بوده که اين آتشگاه از بيرون به شكل دايره است و از داخل به صورت هشت ضلعي ديده می شود. آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه از بناهای تاریخی شهر اصفهان و از یادگارهای ایران باستان و اماکن گردشگری مهم ایران است که این مجموعه دارای پیشینه تاریخیی کهنی بوده و در زمان های گونه گونی از آن بهره برده‌اند و نام اصیل و کهن بنا مهربین یا دژ مهربین یا آتشکدهٔ مهربین است و اکنون در گفتارهای عامیانه به آن آتشگاه یا کوه آتشگاه می‌گویند.

مشخصات ظاهری اتشکده: بافت ساختمانی این مجموعه از لایه‌های خشتی بوده و در میانِ دو ردیف خشت را هم یک لایه نازک نی که از رودخانه آورده  قرار می‌دادند تا بر استحکام آن بیفزایند. پایه‌های بزرگ و خشتی بنا تقریباً از میانهٔ تپهٔ آتشگاه آغاز شده و در بالا به ستون هایی محکم و قابل اعتماد تبدیل شده که در گذشته اتاق هایی نیز بر روی آن ها قرار داشته‌ و  در برخی جاها نیز بقایایی از راه پله‌هایی منظم و کنده شده در دلِ سنگ به چشم می‌خورد که تا بالا ادامه پیدا کرده ولی امروزه از میان رفته‌است که در بالای تپه بنایی گرد ساخته که می‌توان آنرا نقطه نهایی معماری این بنا معرفی نمود. بر روی تپه هیچ بنایی بلندتر از آن ساخته نشده‌ و این اتاق دارای هشت گوشه‌ بوده که در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد وگفته می‌شود موبدان زرتشتی، آتش مقدس را در درون این اتاق قرار می‌داده‌اند و مکانی مقدس برای عبادت زرتشیان بوده

تپه آتشگاه، از جنس سنگ‌های رسوبی بوده و تراز پایینی آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دریا (حدود ۵۰ متر بالاتر از تراز مرکز شهر اصفهان) و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متری از سطح دریا واقع گردیده و این تپه از نظر زمین‌ شناسی در دوره کرتاسه بوده

این مجموعه دارای اتاق ها و ساختمانهایی در چهار جهت تپه میباشد که تا زیر اتاقک آتشگاه ادامه پیدا کرده و البته اکنون تنها سازه‌های بخش شمالی و بخشی از قسمت شرقی سالم مانده‌ و به‌نظر می‌رسد مربوط به بازسازی این بنا در دورهٔ پهلوی بوده و بر روی برخی از خشت‌های بکار رفته در سازه‌های بخش شمالی می‌توان عدد ۱۳۵۲ را دید که در قالب خشت‌ها تعبیه نمود.

آدرس آتشگاه:

آتشگاه اصفهان در غرب اصفهان و ۸ کیلومتری مرکز شهر در خیابان آتشگاه قرار گرفته و این بنا در نزدیکی رودخانه زاینده رود، بر روی کوهی قرار گرفته که از بلندای این تپه، تا کیلومترها از هر 4 سوی اصلی را می‌توان به خوبی مشاهده نمود.

ادرس دیگر: آتشکده ای زرتشتی از دوره ساسانی بوده که بر بالای کوه آتشگاه در ۸ کیلومتری غرب اصفهان و به فاصله ۲ کیلومتر پس از منارجنبان در سمت شمال بزرگراه اصفهان به نجف آباد واقع گردیده.

اضافه کردن نظر