پلنگ ایرانی North Persian Leopard با نام علمی  Panther pardus saxicolor  به زبان ترکی: قافلان، بلوچی: پیشی وترکمنی: بارس، آلاجاقاپلان نامیده شده و در اکثر مناطق کشور ایران اعم از ارتفاعات البرز تا تپه ماهور کویر مرکزی، هر کجا طعمه مناسب، به خصوص کل و بز وجود داشته باشند زندگی می‌کند و به صورت جهانی در آفریقا و آسیا گسترده شده است و بزرگترین یا یکی از بزرگترین زیرگونه‌های پلنگ میباشد که بومی غرب آسیا است و در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض آی‌یوسی‌ان قرار گرفته شده

 مشخصات ظاهری پلنگ ایرانی:  پلنگ ایرانی به عنوان یکی از زیباترین گربه‌سانان جهان با خصوصیات منحصر به فرد خود یکی از گونه‌های جانوری در معرض تهدید به شمار امده شده  و به طوریکه کارشناسان حیات وحش بارها نابودی این گونه جانوری را فریاد می‌زدند و باید تحت حفاظت شدید قرار گیرد.  این حیوان دارای جثه‌ای بزرگ، بدنی عضلانی ولی نرم و قابل انعطاف، سری پهنع گوش‌هایی کوچک و گرد دارد. دست و پا نسبتاً کوتاه با پنجه‌های پهن و ناخن‌های تیز و بلند، موها نرم و کوتاه و در مناطق سردسیر بلندتر بوده و رنگ موهای پلنگ پشت سفید تا کِرم متمایل به نارنجی، زیر بدن کِرم متمایل به خاکستری میباشد.

 سطح پشت و پهلوها از خال‌های تو خالی شبیه گل (این شکل در نتیجه قرار گرفتن دو تا پنج لکه سیاه در اطراف ناحیه‌ای هم رنگ یا نارنجی‌تر از رنگ بدن بوجود آمده شده و سر، گردن، روی دست‌ها و پاها و زیر بدن از خال‌های توپر پوشیده که  هر چه به مناطق شرقی و شمال شرقی کشور نزدیک‌تر شوید رنگ زمینه بدن سفیدتر و جثه بزرگ‌تر میگردد که  در بعضی از مناطق آسیای جنوب شرقی و شمال افریقا پلنگ‌های سیاه رنگی مشاهده  که حاصل یک جهش ژنتیکی (Melanisme) میباشدکه  زیرگونه و یا گونه خاصی نبوده ، طول سرو تنه 110 تا 195 سانتی‌متر، دم 60 تا 110 سانتی‌متر، ارتفاع 45 تا 78 سانتی‌متر، وزن 35 تا 90 کیلوگرم. ماده‌ها کوچک‌تر از نرها میباشد.

زیستگاه پلنگ ایرانی در اکثر زیستگاه‌های کشور اعم از جنگلی، کوهستانی، بیابانی، استپی، بلوچی و در ارتفاعات مختلف از صفر تا نزدیک 4000 متر از سطح دریا مشاهده شده

تغذیه ان در اکثر پستانداران بزرگ و کوچک، به خصوص گراز، کل و بز، قوچ و میش و همچنین پرندگان، خزندگان نظیر لا‌ک‌پشت، ماهی‌ها و حشرات تغذیه کرده که به شکار و خوردن گوشت روباه و سگ اهلی علاقه‌مند بوده که در تابستان سال 1386 در منطقه حفاظت شده بافق یک قلاده یوز که یک بز وحشی را شکار کرده و مشغول خوردن آن بود مورد حمله پلنگ قرار گرفته که به دلیل گاز گرفتن سر و شکستگی جمجمه کشته  و  پلنگ مذکور بخشی از راسته و شکم یوز را مورد مصرف قرار داده

در مواقعی که طعمه در دسترس نباشد، یا به شدت پیر و آسیب دیده که به حیوانات اهلی نظیر گاو، گوسفند، اسب، الاغ و حتی مرغ و خروس حمله می‌کند. رنگ بدن و آمیختگی آن با طبیعت به او نزدیک شدن به طعمه کمک کرده و حیوانات بزرگ را با گرفتن گلو و فشردن مجرای تنفسی و حیوانات کوچک‌تر را به وسیله گاز گرفتن جمجمه و پشت گردن از پای در خواهد اورد که معمولاً غذای اضافی خود را به روی درختان میبرد و یا در شکاف سنگ‌ها و یا زیر شاخ و برگ‌ها پنهان میکند و توجه داشته باشید که پلنگ در مناطق پرآب، همه روزه آب نوشیده اما در مناطقی که آب در دسترس نباشد، می‌تواند تا یک ماه آب مصرف نکند.

این حیوان شکاری در مناطقی که آرامش داشته باشد، روز و شب فعال بوده اما در جاهای که احساس خطر نماید، فقط شب‌ها و آن هم با احتیاط ظاهر شده که به صورت انفرادی زندگی کرده که دارای قلمرو بوده و محدوده آن را به وسیله ادرار مشخص میکند و از آن دفاع می‌کند.

 پلنگ معمولاً بصورت آرام، بی‌صدا و با سرعت کم حرکت می‌کند اما به آسانی می‌تواند سرعت خود را بیش از 60 کیلومتر در ساعت افزایش بدهد. پلنگ قادر سات 6 متر به صورت افقی و 3 متر به حالت عمودی بپرد. معمولاً در سوراخ درختان، شکاف سنگ‌ها، غارها و سایر حفره‌های طبیعی لانه ساخته و سطح آن را از علف‌های نرم پوشیده و حس شنوایی بسیار قوی ای داشته و همچنین خوب شنا می‌کند و به آسانی حیوان بزرگی تا 3 برابر وزن خود را از صخره‌ها بالا می‌برد یا به بالای درخت حمل می‌کند.

 به منظور تعیین قلمرو و یا مبارزه‌طلبی، غرش‌های بلند سر داده و توه داشته که  پلنگ به شدت از انسان می‌ترسد، به محض مواجه شدن با انسان، به حالت مخفی و بسیار سریع  پا به فرار میگزارد و اگر زخمی شود یا راه فراری نداشته باشد، ممکن است که در موقع فرار به انسان حمله نماید

جفت‌گیری پلنگ معمولاً در اواسط زمستان صورت گرفته که در این فصل صدای نعره پلنگ‌ها شنیده شده و درگیری‌هایی نیز ممکن است  حتی بین نرها ایجاد شود و مدت آبستنی حدود 95 روز است. زایمان در غارها و سوراخ‌ها صورت کرفته و از یک تا شش بچه می‌زاید ،  چشم‌های بچه‌ها پس از 10 روز باز می‌شوند، به مدت سه ماه شیر می‌خورند و بچه پلنگ در 18 ماهگی از مادر جدا شده ودر حدود سه سالگی بالغ می‌شود

مناطق حفاظت شده ارسباران و پناهگاه حیات وحش کیامکی یکی از بهترین مناطق زیست پلنگ ایرانی میباشد که هم اکنون به حدود 10 قلاده پلنگ تنها در منطقه کیامکی زندگی کرده که این تعداد پلنگ برای عامه مردم رقم ناچیزی به حساب امده شده باتوجه به اینکه قلمرو هر پلنگ حداقل 5 هزار هکتار شده که در وسعت 96هزار هکتاری منطقه کیامکی، وجود این تعداد پلنگ کاملا طبیعی میباشد و امکان حیات برای تعداد بیشتری از این گونه عملا غیرممکن بوده.

پلنگ دشمن طبیعی نداشته و فقط گاهی توله‌ها توسط سایر گوشت‌خواران شکار شده و این حیوان از قابلیت استتتار خوبی برخوردار بوده و خود را با شرایط زیستگاه‌های مختلف سازش داده، اما به دلیل کم شدن غذا و آغشته کردن لاشه‌ی حیوانات شکار شده به مواد سمی، شکار غیرمجاز و تصادف با اتومبیل جمعیت آن رو به کاهش رفته  و حتی در برخی  از مناطق به کلی نابود شده اند.

اضافه کردن نظر