گیاه دارویی نعنا یا نعناع،  mint از رده دولپه‌ای‌های پیوسته دارای گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان بوده و از نوع سبزی‌های خوراکی معطر با مزه ای کمی تند است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را داراست ولی برگ‌هایش نسبت به ان کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیش‌تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر بوده. نعناع گیاهی است علفی و پایا. ساقه‌های آن دونوع خزنده و زیر زمینی می‌باشند.

از میان ریشه‌ها، یک شاخه قائم و برگدار کوچک خارج می‌شود که برگ‌های آن متقابل، بیضوی، نوک تیز، دندانه دار و کمی پوشیده از کرک بوده و از تمامی قسمت‌های آن بوی معطر و مطبوعی به استشمام میرسد. ساقهٔ این گیاه چهارگوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش یا مایل به ارغوانی بوده. گل‌های آن در ماه‌های مرداد و شهریور ظاهر شده و رنگ گلی یا ارغوانی مایل به بنفش داشته و به تعداد زیاد در مجاور یکدیگر به نحوی مجتمع روییده.

 نعنا گیاهی دارای ریشه هوایی و ساقه های مستقیم و چهارگوش  و برگ های آن به طول ۳ تا ۵ سانتی متر  متقابل و نیزه ای یا دوکی بوده ، حاشیه ی آن دارای بریدگی های عمیقی میباشد ، بریدگی های کناره آن نوک تیز میباشدو کرک برگ های کم است. نعنا سبزرنگ بوده  معمولادر سرتاسر جهان کشت می شود.

این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران و تقریبا تمام مناطق کشورمان به حالت وحشی و پرورشی می روید.  علاوه بر نعنای سبز نوعی دیگر وجود دارد بنام نعنای قرمز  که گونه‌ای از نعنا بوده که در لبه رودخانه‌ها و در جریان آب‌های ملایم و کم‌عمق رویده و چون برگ‌هایش قرمزرنگند به این نام خوانده می‌شود.

 نعناع گونه های بسیاری داشته مانند: نعنای آبی – یا نعنای مرداب،نعنای وحشی – یا نعنای ژاپنی،نعنای آسیایی،نعنای استرالیایی - نعنای رودخانه،نعنای کانادنسیس،نعنای سروینا - پونه هارت،نعنای برگاموت – نعنای لیمویی،نعنای کریسپاتا - نعنای برگ چین دار،نعنای کونینگامی،نعنای داهوریکا ،نعنای باریک - نعنای دیمنیکا.

ترکیبات موجود در نعناع:

وجود ویتامین C و بتاکاروتین موجود در آن، مانند آنتی اکسیدان عمل و رادیکال های آزاد را از بین برده، همچنین استحکام غشایی سلولی را حفظ می کند و در نتیجه خطر بیماری های قلبی و سرطان  را کاهش می دهد. وجود کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم، فسفر، منگنز و روی موجود در نعناع نقش مهمی در حفظ فعالیت های سوخت و ساز بدن را داشته و فیبر غذایی موجود در آن، احساس سیری و سلامتی روده ای ایجاد و برای درمان بیماری بواسیر اهمیت بسزایی داشته.

 خواص دارویی گیاه نعناع:

 این گیاه دارای خواص دارویی و درمانی بسیار شگفت انگیزمیباشد.

گیاه مانند پونه همه آثار نیرودهنده و بادشکن و خلط‌آور را داراست.منتول موجود در نعناع به طور اختصاصی تولید ۳ مدیاتور اصلی التهاب توسط منوسیتها را مهار و سنتز لکوترینB4، پروستاکلاندین و اینترلوکین۱ توسط منتول مهار می گردد و بنابراین در درمان بیماریهای التهابی نظیر آسم برونشیال، کولیت و رینیت آلرژیک بسیار موثر استاز انساج نعنا نوعی کافور قابل تبلور نیز به دست و مانند کافور معمولی به کار می‌رود

دم‌کرده برگ نعنا را برای تقویت و رفع نفخ معده و روده مصرف میگردد و تاثیربسزایی داشته.برگ‌های خشک و نرم شده نعنا را برای خوشبو کردن ماست و دوغ و سرخ‌شده آن را در روغن که به نام نعنا داغ موسوم وبرای خوشبو کردن برخی آش‌ها به کار رفته. طبع نعنا گرم و خشک است وبرای مصرف زنان باردار باید دقت کافی شود

برای سوء هاضمه میتوان از عرق نعنا یا دمکرده‌ی نعنا بعد از غذا استفاده نمود.  یک نوشیدنی خوب، سرد و مفید برای تابستان نعنا بوده که میتوان ۱۰ گرم نعنا را در یک لیتر آب جوشانده و میل شود اماهر روز استفاده نشود میتوان یک گرم نعنا مانند چای دم کرده میل شود. کسانی که کلسترول دارند بعد از غذا و عصرها از دمکرده‌ی چای نعنا به مدت دو هفته در ماه مصرف نمایند لذا دمکرده نعنا غلظت خون را طبیعی کرده . جهت درمان درد گوش آب نعنا را با عسل مخلوط و پنبه‌ای را به آن آغشته و در آن بگذاریدو اطراف گوش و لاله گوش و لاله گوش مالیده.

میتوان  برای درد قلب و خفقان نعنا را با پرسیاوشان جوشانده صبح و عصر میل نموده نعنا خطر ابتلا به بیماری‌ها قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

همچنین  هنگام تهیه ترشی برای این که آن ترشی برای اعصاب زیان آور نباشد،داخل آن نعنا بریزید. برای تقویت اعصابتان، نان و پنیر و نعنا بسیار موثر است

.زنان شیر دهی که  شیر در پستان جمع شده نعنا را کوبیده با آرد جو مخلوط ، به صورت ضماد روی آن بگذارید.درمان بواسیر نعنا را کوبیده و بصورت ضماد بگذارید.

جویدن برگ نعنا  در رفع سکسکه موثّر بوده.قبل از جماع مالیدن این گیاه  مانع باردار شدن شده و این یکى از دستورهاى مفیدى است که از هزار سال قبل در ایران جهت تنظیم خانواده و کنترل موالید مرسوم بوده و زیاده روى در خوردن ما مولد باد بوده و تولید خارش در گلو مى نماید.

اگرکسی از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می برید، از روغن نعناع استفاده ، به این صورت كه دو قطره روغن نعناع را با یك قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط كرده و محل های دردناك را با آن ماساژ داده .

از نعنا فلفلی برای درمان سردرد، دردهای حاصل از رانندگی و علائم سرماخوردگی استفاده میشود که محصول این گونه نعنا در ایران به نام"قطره ی منتول" موجود و در کلیه داروخانه ها وجود دارد. قطره منتول یکی از موثرترین ضد دردهای موضعی برای سردرد، درد دست و پا و کمر، و گرفتگی بینی حاصل از سرماخوردگی یا خستگی ناشی از کار و یا درد حاصل از رانندگی و ... می تواند به چند طریق مورد استفاده قرارگرفته شود. البته این قطره موضعی بوده و به صورت تنفسی یا مالش بر روی اعضای بدن و یا به صورت ماساژ مورد استفاده قرار گیردو همچنین یکی دیگر از موارد مصرف قطره ی منتول در محیط های سربسته برای ضدعفونی کردن فضا و کاهش میکروب های سرماخوردگی، رفع خستگی و ایجاد خواب راحت بوده.

نعنا قمی نوع دیگر نعناع است که این گونه نعنا با وجود خواص متعدد، به خاطر داشتن ترکیب مهم کارون (Carvone)، دارای اثرات ضد نفخ، ضد دل درد و ضد اسپاسم قوی تری نسبت به گونه های دیگر نعناست، بنابراین خوردن این گونه نعنا می تواند به خوبی اینگونه مشکلات را حل کرد.همچنین این گیاه از طعم و مزه ی خوبی برخوردار و می توان آن را به طور مدام مصرف نمود تا از نفخ و دل درد در امان بوده.

امروزه صنایع داروسازی، عصاره ی اینگونه نعنا را که دارای اثر بسیار قوی بوده و به قطره های خوراکی تبدیل نموده اند تا با توجه به مایع بودن ، به سرعت و در عرض چند دقیقه جذب شده و اثربخشی نماید.محصولی که در ایران از این نوع نعنا به دست آمده  به نام "قطره کارمینت"(Carmint) است

می توان آن را با توجه به خوراکی بودن نعنا، در تمام سنین از نوزادان تا افراد مسن بدون هیچ محدودیتی مصرف نمود و تاثیر ان را در درمان بیماری ها دید. باید توجه داشت که محصولات حاصله از این گونه نعنا ضمن اثرات سریع از عارضه ی جانبی برخوردار نمی باشند و با داروها و غذاها تداخل نمی نمایند.نکته ی مهم درباره ی تاثیر محصولات نعنا برای درمان نفخ و دل درد این است که ترکیبات موجود در اسانس (رایحه) این گیاه در عرض چند دقیقه مثلا در حدود 10 تا 15 دقیقه جذب و مشکلات حاصله را مهارو در صورتی که هم زمان با مصرف غذا خورده شوند از ایجاد نفخ و دل درد جلوگیری می کنند، بنابراین دارای خاصیت درمانی بوده و مانع نفخ و دل درد بوده اند.

تاثیر نعناع بر پوست ومو:

 این گیاه یک شیرپاک کن مناسب برای پوست‌های چرب: ۲۰ گرم نعنای تازه، ۲۰ گرم جعفری تازه خرد شده رادر ۲۰۰ گرم شیرمخلوط نموده و ۱۲ ساعت بگذارید بماند وسپس صاف نموده در یخچال نگهداری شود. این شیرپاک کن علاوه براین که چربی پوست را از بین می برد، برای جوش و لک هم نیز مناسب می باشد.

 برگ های له شده آن برای سفید کردن دندان موثرو بخور روغن نعناع آرامش بخش وبرای شادابی پوست مهم بوده و بکر میرود.

نعنا برای رفع شپش مو موثر بوده بطوری که:  برای جلوگیری از شپش موهای خود را با جوشانده نعنا بشویید و تاثیر ان را ببینید.

تاثیر داویی نعناع بر درمان بیماری معده و گوارش:

 ترکیب منتول موجود در نعنا باعث شده این گیاه خاصیت ضددردی نیز داشته که به این منظور می توان اسانس نعنا را در محل درد مالید که باعث کاهش التهاب و درد خواهد شد

 این گیاه یکی از بهترین مواد طبیعی در کمک به درمان انواع مشکلات گوارشی و شاید بیشترین استفاده از نعنا برای کمک به درمان اختلالات گوارشی بوده .

به بیمارانی که از نفخ شاکی هستند توصیه شده  نعنا را به صورت های مختلف از جمله تازه و دمکرده استفاده نمایند.

مصرف روزانه حدود 10 سی سی عرق نعنا که با آب گرم رقیق شده باعث شده که در کاهش نفخ بسیار مفید است. مصرف روزانه دمکرده نعنا بعد از غذا برای درمان انواع مشکلات گوارشی و سوءهاضمه بسیار اثربخش باشد.

جویدن نعنا پس از غذا نیز ضمن کمک به از بین بردن بوی بد دهان و از بین بردن التهاب لثه به بهداشت دهان و دندان نیز کمک کرده و در هضم بهتر غذا نیز موثر میباشدو همچنین  گفته می شود جویدن برگ نعنا در از بین بردن سکسکه و همچنین برای دل به هم خوردگی و استفراغ، نعنا را با انار ترش بخورید. دمکرده نعنا در کاهش انواع دردهای شکمی از جمله دردهای گوارشی، دل پیچه و دردهای قاعدگی نیز می تواند کمک شایانی میکند.

 ماساژ شکم با اسانس نعنا نیز دارای خاصیت کاهنده درد، بویژه در دردهای کولیکی نوزادان بوده که به این منظور باید اسانس نعنا را در جهت عقربه های ساعت و دور ناف ماساژ داده، این کار تا حد زیادی دردهای کولیکی نوزاد را بهبود بخشده

همچنین استفاده موضعی نعنا در افزایش طراوات پوست و از بین بردن آکنه ها نیز مفید بوده. به این منظور حدود 10 گرم نعنای تازه، 10 گرم جعفری تازه خرد شده و یک قاشق عسل را در 100 سی سی شیر تازه گرم مخلوط و بعد از سرد شدن از آن به عنوان یک محلول برای شست وشوی پوست صورت استفاده شود.

-نوشیدن دمکرده نعنا ضمن خاصیت آرامبخشی در کاهش چربی و کلسترول خون نیز مفید بوده

.چای نعنا یکی از بهترین نوشیدنی ها برای کاهش حالت تهوع و استفراغ بویژه در دوران حاملگی بشمار امده-کسانی که از نفخ و یبوست رنج می برند، می توانند صبح ها دمکرده نعنا، عناب و نبات میل کنند و اثربخش بودن آن را در کاهش مشکل خود تجربه نمایند

افرادی که از حساسیت های فصلی یا سینوزیت رنج می برند نیز می توانند از بخور نعنای تازه استفاده و این بخور در باز کردن مجاری تنفسی و کاهش علائم حساسیت مفید بوده.

 از معروف ترین و رایج ترین و پرمصرف ترین عرق های گیاهی موجود در بازار ایران، عرق نعنا بوده.

 برای تهیه عرق گیاهی :از هر گیاهی مثل  برگ نعنا، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس بوده، می توان عرقیات گیاهی تولید نمود وبرای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر را که همان گیاه باشد، جوشانده و بعد از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام می و مایعی که با تقطیر به دست آمده، معطری بوده که ما ایرانی ها به آن ها عرق گیاهی می گوییم

.طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکول های آب نفوذ می و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید و آب های معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوبشان، خواصی هم برای بدن دارند. ما ایرانی ها معمولاً فقط به مایعی که از گلبرگ های گل محمدی تهیه  «گلاب» گوییم و سایر آب های معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «عرق طبی» می نامیم.

برای مصرف عرق گیاهی باید چنین گفت که معمولاً میزان استانداردی برای مصرف این عرق های سنتی وجود نداشته و نمی توان حجم کاملا مشخصی برای مصرف آن ها برای افراد در گروه های سنی و جنسی مختلف در نظر گرفته شودو البته می توان پیشنهاد کرد اگر احساس نفخ و دل درد داشته، حدود یک استکان در هر وعده، عرق نعنا مصرف و اگر غلظت و بوی عرق نعنا زیاد باشد، می توان به مصرف نصف استکان از آن هم بسنده نمود.

مضرات مصرف نعناع:

اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد به كودكان و نوزادان خوراند، زیرا روی حركات تنفسی  و قلب اثر گذاشته و ممكن بوده که خطرناك باشد.اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف باعث شده که فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود و حركات دودی معده را از بین برد.نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریك نموده.باید توجه داشت که لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعنا نوشیده، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع و دوباره شروع شود.

نیاز اکولوژیکی گیاه دارویی نعناع:

همان طور که گفتیم نعناع را در اکثر نقاط می توان کشت میشود اما مناطق خیلی سرد برای کشت این گیاه مناسب نمی باشد مواد و عناصر غذایی فراوان و آب کافی برای رویش آن ضروری بوده و گیاه در 2 تا 3 درجه سانتی گراد شروع و به رویش می نماید ولی درجه حرارت مطلوب برای رویش نعناع 10 درجه سانتی گراد بوده و درجه حرارت مناسب به منظور تسریع در رشد و نمو گیاه و همچنین افزایش در تولید اسانس 18 تا 20 درجه سانتی گراد است. نعناع گیاهی شب کوتاه بنابر این کشت آن در شرایط بلند روز از نظر تابش نورخورشید سبب افزایش محصول نعناع شده و در سنتز اسانس آن نیز تاثیر مثبت دارد. از این رو همواره توصیه می شود که این گیاه در دامنه جنوبی تپه ها کشت و نعناع دارای ریشه های سطحی دارای  قادر به جذب رطوبت از اعماق زمین نمی باشد لذا آبیاری مناسب در طول رویش گباه ضروری بوده. گیاهان از 3 تا 4 هفته پس از رویش تا قبل از گل دهی به مقادیر مناسبی آب نیاز و باید تحت آبیاری منظم قرار گیرند.

برای در نظر گرفتن رطوبت مناسب  خاک باید در طول رویش معادل 80 درصد باشد، علاوه بر آب و نور کافی، مواد و عناصر غذایی مناسب در خاک برای کشت نعناع ضروری و سبب افزایش عملکرد می شوند. خاک مناسب برای کشت این گیاه ، خاک لوم شنی حاوی مقدار زیادی مواد و ترکیبات هوموسی بوده و خاک های چرنوزیوم همان خاک سیاه و پیت با ساختمان مناسب و حاوی مواد و عناصر غذایی کافی برای کشت نعناع مناسب می باشد. PH خاک برای نعناع 5 تا 8 مناسب وبطور کلی خاک های اسیدی و زهکشی شده خاکهای مناسبی برای کشت نعناع میگردد .

آماده سازی خاک مناسب برای کشت نعناع:

 برای تهیه خاک برای این گیاه باید به  به تناوب کشت  نعناع با غلات توجه بسیار نمود . در فصل پائیز پس از برداشت غلات 2 تا 3 تن در هکتار کودهای کاملاً پوسیده حیوانی به زمین اضافه نموده ‏ شخم عمیقی به عمق 25 تا 30 سانتیمتر زده و بعد از شخم کودهای شیمیایی مورد نیاز را به خاک پاشیده و آنها را با دیسک به عمق خاک می فرستند افزودن کودهای شیمیایی به شرایط خاک بستگی داشته که  بطورکلی در سال اول قبل از کشت 50 تا 90 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 90 کیلوگرم در هکتار کودهای ازت باید به زمین اضافه گرد و هر سال اضافه کردن 90 تا 120 کیلوگرم در هکتار کود ازت وچنانچه خاک خشک و نیاز به آبیاری باشد مقدار ازت بیش از رقم ذکر شده خواهد بود) به زمینهای زیر کشت نعناع توصیه می شود و  مقدار دو سوم در فصل بهار قبل از رویش گیاه و یک سوم بقیه پس از اولین برداشت به خاک اضافه می گردد.

از سال دوم رویش هر ساله در فصل پائیز افزودن 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر 60 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک سبب افزایش عملکرد و بهبود کیفیت مواد موثره نعناع می شود. جمع آوری سنگ ها و قلوه سنگهای درشت سبب تسهیل در توسعه ریشه و افزایش عملکرد می شود. اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها با دیسک ، زمین را برای کشت نعناع تسطیح میگردد. در فصل بهار باید از کاربرد وسایلی که سبب کاهش رطوبت خاک می گردند جلوگیری نمود.

چنانچه عمل کشت در فصل پائیز انجام گیرد پس از برداشت محصول سال قبل در فصل تابستان  مانند ماه شهریور کودهای حیوانی مورد نیاز را به خاک افزوده و سپس زمین را شخم زده و بعد از افزودن کودهای شیمیایی زمین را تسطیح و بستر را برای کاشت نعناع آماده می نمایند.

تاریخ و فواصل کاشت گیاه نعناع

گیاه دارویی نعناع مانند هر گیاه دورگ دیگر بذر تولید ننموده  و تکثیر آن رویشی و توسط ریشه راست بوده و گرفتن قلمه ساقه و یا جدا کردن پا جوش از گیاه مادری انجام می گیرد. کشت وتکثیر نعناع از طریق اندامهای زیر زمینی را می توان در پائیز یا در بهار انجام داد و چون خاک در فصل پائیز از رطوبت کافی برخوردار بوده میتوان گفت و تقریباً احتیاجی به آبیاری نیست اوایل پائیز مهرماه رازمان مناسبی برای کشت نعناع می دانند.

گیاه پس از گذراندن دوره سرما اوایل بهار از رشد و نمو سریعی برخوردار می شود.مناسب ترین زمان برای کشت بهاره این گیاه باید در اواسط بهار همان اواخر اردیبهشت اوایل خرداد می باشد.اواخر بهارخرداد زمان مناسبی برای تکثیر نعناع از طریق قلمه های ساقه است. اواخر بهار خرداد ماه نیز زمان مناسبی برای جدا کردن پا جوش ها از پایه های مادری و انتقال آنها به زمین انجام میگیرد .       

کاشت نعنا:

 برای کشت این گیاه میتوان گفت که تکثیر از طریق ریشه راست این روش مناسب ترین روش برای تکثیر نعناع بوده و پس از بارندگی سبک‏ پایه های مادری 2 تا 3 ساله را از زمین خارج و پایه های انتخابی باید عاری از هر گونه عواملی بیماریزای قارچی یا باکتریایی و علف های هرز باشند. ریشه گیاهانی که برای تکثیر نعناع استفاده می شوند باید دارای مشخصات زیر باشد.

الف) ریشه ها سالم و عاری از هر گونه علف هرز باشند.

ب) ریشه رستهایی که جهت تکثیر نعناع از پایه مادری جدا می شوند باید حداقل 70 درصد آن سفید و 30 درصد بقیه سبز رنگ باشد که هنگام کاشت این قسمت سبز رنگ خارج از خاک شوند.

ج) رطوبت ریشه رستها از 80 درصد کمتر نباشد. برای تهیه ریشه رستهای سفید رنگ که برای تکثیر مناسبند.

1 تا 5/1 ماه قبل از خارج کردن پایه های مادری روی ریشه رستها را با لایه ای به ضخامت 4 تا 5 سانتی متر از خاک می پوشانند. در این مدت رنگ ریشه رستهای سبز به سفید تغییر می یابد و برای تکثیر آماده می گردند. پس از دومین برداشت اندامهای هوایی، ریشه رستها کیفیت مطلوب تری می یابند. ریشه رستها را می توان بادست در سطح کم و یا توسط ماشین برداشت سیب زمینی در سطح وسیع جمع آوری شده. در تکثیر توسط ریشه رست، فاصله ردیف ها از یکدیگر 50 تا 60 سانتی متر و عمق مطلوب برای کاشت 10 تا12 سانتی متر می باشد.

پس از کاشت، به منظور ایجاد و تراکم در خاک انجام غلتک مناسبی توصیه می شود اگر زمین خشک باشد باید بلافاصله زمین را آبیاری نمود. برای هر هکتار زمین به 4/1 تا 6/1 تن ریشه رست نیاز و تکثیر از طریق قلمه های ساقه:در اواخر بهار خرداد ماه از شاخه های جوان و سبز پایه مادری، 2 تا 3 قلمه که حداقل دو جفت برگ داشته باشند جدا می کنند بهتر است از میان گره های پائینی انتخاب گرددو سپس آنها را در خزانه هوای آزاد که بستر آن از خاک نرمی پوشیدو و در سایه قراردارد مانند آفتاب شدید مانع از تشکیل ریشه در قلمه ها می شود  باید بکارند.

با آبیاری مرتب قلمه ها پس از 2 تا 3 هفته دارای ریشه می شود. سپس آنها را به زمین اصلی منتقل می نمایند. تکثیر به روش قلمه های ساقه روش چندان مناسبی نیست و تنها در سطوح کوچک کشت مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش فاصله ردیفها از یکدیگر بین 50 تا 70 سانتی متر مناسب می باشند.

تکثیر از طریق پا جوش:فصل بهار ماه خردادو بعد از آبیاری گیاهان از پایه های مادری پاجوشهایی که ارتفاع آنها بین 8 تا 10 سانتی متر است جدا می کنند. انتقال پا جوشها به زمین مورد نظر با دست در سطح کم کشت یا به وسیله ماشین نشاء کار در سطوح کشت انبوه انجام می گیرد. برای هر هکتار زمین به 112 تا 134 هزار پا جوش نیاز بوده و پا جوشها در ردیفهایی به فاصله 60 سانتی متر گشت می شوند فاصله دو بوته در طول ردیف 20 تا 30 سانتی متر مناسب خواهند بود.با دقت در کشت میتوان محصولی با اسانس بالا و مرغوب تولید کرد.

مرحله داشت گیاه نعنا

 ابیاری و مبارزه علف هرزو افت از این مرحله بحساب امده  واین مراحل باید حتماً تحت آبیاری قرار گیرند عبارتند از :

-پس از رویش گیاه وقتی که ارتفاع متوسط آنها به 8 تا 10 سانتی متر رسید -پس از تشکیل شاخه های جدید -در مرحله جوانه زنی -پس از اولین برداشت محصول -پس از رویش مجدد گیاهان ، بعد از اولین برداشت هنگامی که ارتفاع متوسط آن به 8 تا 10 سانتی متر می رسد.

مقدار آبیاری بستگی به شرایط آب و هوایی و همچنین نوع خاک دارد در هر مرحله آبیاری نباید از 40 تا 60 میلی متر کمتر باشد. مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز باید همواره مد نظر باشد. اوایل بهار زمان مناسبی برای برداشت مکانیکی علفهای هرز و برگردان کردن خاک بین ردیف ها جهت تهویه ریشه می باشد.

برای مبارزه شیمیایی با علف های هرز در کشت پائیز، در فصل بهار قبل از رویش گیاه و در کشت بهاره، پس از کشت نعناع می توان از علف کش مرکازین (Merkazin) مقدار 5/3 تا 4 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. در سال دوم و سوم رویش اوایل بهار قبل از رویش مجدد گیاهان کاربرد علف کش های مرکازین به مقدار 4 تا 5 کیلوگرم در هکتار و آرزین (Aresin) به مقدار حدود 3 تا 4 کیلوگرم در هکتار نتایج خوبی را از خود نشان داده.پس از اولین برداشت می توان از هر دو علف کش فوق الذکر به مقدار 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار از هر یک استفاده نمود. برای مبارزه با بیماری قارچی زنگ نعناع (puccinia menthae) از ضد قارچ کرزونیت (krezonit) به مقدار 8 تا 9 کیلوگرم استفاده نمود.

ممکن  است که پس از استفاده از آن شاخه های نعناع خشک شوند و باید توجه داشت که  این مسئله خطرناک نیست و مجدداً شاخه های جدید تشکیل شده ، ولی اگر پس از رویش شاخه های جدید مجدداً از قارچ کش استفاده شود و برای گیاه خطرناک بوده. در طول رویش گیاهان آفات ممکن بوده که  خسارات زیادی ببار آورند از این رو در فصل بهار می توان از آفت کش و قارچ کش های مناسب بطور مخلوط به صورت محلول پاشی استفاده کرد. در سالهای دوم و سوم رویش گیاه‏، در فصل پائیز کلتیواتوری به عمق 14 تا 16 سانتی متر در فاصله بین ردیف ها زده می شود. سپس مواد و عناصر مورد نیاز گیاهان را که قبلا به مقدار ذکر شده را به خاک می افزایند و خاک بین ردیف ها را صاف کرده، سپس غلتک مناسبی زده شودو این مرحله مخصوصا برای تنش گیاهی مناسب بوده.

مرحله برداشت گیاه نعناع

مرحله اخر در محصول و مرحله نهایی بوده این مرحله به این گونه بوده که در سال دو تا سه بار محصول را می توان برداشت نمود. روش و زمان برداشت بستگی به چگونگی استفاده از اندام های جمع آوری واستفاده از گیاه بعنوان سبزی یا برای استخراج اسانس را دارد. در صورتیکه نعناع در سطوح وسیعی زیر کشت رفته باشد برداشت اندامهای مورد نظر توسط ماشین انجام گرفته. در این صورت گیاهان از فاصله 4 تا 5 سانتی متری از سطح زمین بریده می شوند سپس برای مدتی بر روی زمین می مانند تا حدود 25 تا 40 درصد رطوبت آن تبخیر گردند و در صورتی که گیاهان در پائیز برداشت شوند گذاشتن آنها بر روی زمین امکان پذیر نبوده و باید مستقیماً به کارخانه برای استخراج اسانس منتقل شوند در روش جدید پس از برداشت ابتدا گیاهان را داخل جعبه های مخصوصی می‌ریزند سپس مستقیماً به خشک کنها انتقال یافته و خشک می گردند.

زمان مناسب برای اولین برداشت آخر خرداد تا 25 تیر، دومین مرحله 10 مرداد تا 15 مهر، سومین و آخرین مرحله برداشت تا 15 آذر می باشد. عملکرد سالانه وزن تازه گیاه 12 تا 20 تن در هکتار می باشد که از آن 30 تا 60 کیلوگرم اسانس استحصال می شود. در اولین برداشت مقدار محصول 8 تا 14 تن در هکتار وزن تازه است که مقدار اسانس 2 تا 4 کیلوگرم به ازای هر تن می باشد. در دومین برداشت بازده پیکر رویشی و اسانس آن بسیار کمتر از مرحله اول می باشد. یعنی عملکرد وزن تازه گیاه 4 تا 8 تن در هکتار می باشد که به ازای هر تن 1 تا 2 کیلوگرم اسانس استحصال می شود.چنانچه گیاهان را به منظور استفاده از پیکر رویشی آن و به عنوان استفاده سبزی یا ادویه کشت گردند، می توان 3 تا چهار بار در سال محصول را برداشت نمود.

اولین برداشت قبل از گل دهی انجام و 5/2 تا 3 تن در هکتار وزن خشک گیاه  همان برگ و ساقه حاصل می شود. اگر هدف از کاشت گیاه فقط استفاده از برگ ها بوده ، برداشت آنها تنها با دست امکان پذیر میباشد و انرژی و کار زیادی صرف آن شده لذا برای این منظور قبل از گل دهی صبح زود برگها را با دست جمع آوری نموده و سپس خشک نموده، عملکرد برگ خشک 2/1 تا 8/1 تن در هکتار بوده و با دقت در مرحله کاشت و داشت نتیجه را در مرحله نهایی خواهیم دید.

اضافه کردن نظر